Καλώς ήρθες στο ΠΕΤΑ ΤΟ!, ένα life coaching πόντκαστ για τη ζωή, την οργάνωση, και το επιλεγόμενο… adulting. Εγώ είμαι η Ροδιά, και μαζί θα βρούμε την άκρη της κλωστής για να ξεμπλέξουμε κάθε κουβάρι.
Σ’ αυτήν την εκπομπή συζητάω και προτείνω γενικές πρακτικές λύσεις για καθημερινά προβλήματα, αλλά είμαι εδώ για να συζητήσουμε τα δικά σου ξεχωριστά ζητήματα στις Kick Ass Συνεδρίες Προσωπικής Ανάπτυξης.
Η δουλειά δεν είναι οικογένεια, είναι δουλειά.
Αυτή είναι μια πρόταση με απλό συντακτικό και δομή, αλλά φορτωμένη με πολλά ανείπωτα νοήματα. Ας κάνουμε λοιπόν μια προσπάθεια να φέρουμε κάποια από αυτά στην επιφάνεια.
Σύμφωνα με το λεξικό Τριανταφυλλίδη, οικογένεια είναι το “σύνολο προσώπων, τα οποία συνδέονται μεταξύ τους με πολύ στενό συγγενικό δεσμό”. Δουλειά ή εργασία είναι “προσφορά υπηρεσιών με αμοιβή” και “δραστηριότητα, που το αποτέλεσμά της εξυπηρετεί κάποια συγκεκριμένη ανάγκη”.
Εκτός από αυτήν την ξεκάθαρη διαφοροποίηση που μας χαρίζει το λεξικό, πρέπει να καταλάβουμε τι ακριβώς συμβαίνει όταν μια εταιρεία ή ένας εργοδότης αναφέρεται στο εργασιακό περιβάλλον που δημιουργεί ως “οικογένεια” και τι αντίκτυπο έχει στους εργαζόμενους.
Τι σημαίνει οικογένεια για σένα; Κάθε άτομο μπορεί να έχει διαφορετική εικόνα ή ορισμό για την οικογένεια, βασισμένη στα προσωπικά του βιώματα.
Μια οικογένεια μπορεί να είναι ένα σύνολο ανθρώπων που τους ενώνει η αγάπη, ο σεβασμός, η στήριξη και η αποδοχή. Μια άλλη οικογένεια μπορεί να είναι τοξική, καταπιεστική ή και κακοποιητική. Ενώ όλες καταλαβαίνουμε πως υπάρχουν πολύ όμορφες οικογένειες που όντως λειτουργούν με αποδοχή, σεβασμό και αγάπη, πιστεύω πως γνωρίζουμε ότι η μέση Ελληνική οικογένεια δεν είναι ακριβώς αυτό.
Πώς λοιπόν μαντεύεις σε ποια μορφή οικογένειας αναφέρεται ο εργοδότης σου και ποιο οικογενειακό μοντέλο αναπαραγάγεται μέσα στο εργασιακό περιβάλλον που έχει στήσει;
Το πιο συνηθισμένο χαρακτηριστικό μιας μέσης οικογένειας, είναι οι παραβιάσεις των ορίων. Κάποιος γονιός θα μπει στο δωμάτιό σου, κάποια θεία θα σε πιάσει χωρίς να θέλεις, κάποιος μπάρμπας θα λέει φοβικές αηδίες στο οικογενειακό τραπέζι.
Σε ένα περιβάλλον εργασίας, δεν υπάρχει τίποτε πιο σημαντικό από την οριοθέτηση. Μια εργαζόμενη πρέπει να γνωρίζει ποιες είναι οι παράμετροι της εργασίας της, ποια τα χαρακτηριστικά του επαγγελματικού ρόλου της, ποιες οι υποχρεώσεις και τα δικαιώματά της.
Εάν όμως η δουλειά πλασάρεται ως οικογένεια, τότε είσαι εκπαιδευμένη να μην πολυτσινάς όταν τα όριά σου καταπατώνται. Καθυστερεί ο μισθός; Εργάζεσαι περισσότερες ώρες χωρίς υπερωρία; Υφίστασαι τοξικές συμπεριφορές; Όλα οκ, καταλαβαίνω, μια οικογένεια είμαστε, θα έχει και τέτοια.
Οι παραδοσιακές μορφές οικογένειας είναι ιεραρχικές, τοποθετούν συνήθως τον άντρα πάνω από τη γυναίκα, καταδικάζουν τις θηλυκότητες σε αόρατη και άμμισθη εργασία, αντιμετωπίζουν τα παιδιά ως κατώτερα όντα χωρίς δικαίωμα στην αυτοδιάθεση ή την οριοθέτηση.
Οπότε, όταν ο εργοδότης σου, σού λέει πως “εδώ είμαστε μια οικογένεια” μπορεί, κι ασυναίσθητα ακόμη, να υιοθετήσεις αυτήν τη μη δηλωμένη ιεραρχία και να αναλάβεις ρόλους και συμπεριφορές που δεν σου αντιστοιχούν.
Δεν είσαι υποχρεωμένη να εργάζεσαι πέρα από το ωράριό σου. Δεν είσαι υποχρεωμένη να δέχεσαι μείωση ή καθυστέρηση μισθού γιατί οι καιροί είναι δύσκολοι. Δεν είσαι υποχρεωμένη να κάνεις δουλειές πέραν από εκείνες που ορίζονται από τον ρόλο σου χωρίς αναγνώριση ή αμοιβή.
Ούτε είσαι υποχρεωμένη να μένεις σε μια δουλειά που δεν σου αρέσει ή δεν σου προσφέρει αρκετά χρήματα ή ευκαιρίες λόγω κάποιας περίεργης αίσθησης αφοσίωσης.
Επίσης, όσο και να κοπανιούνται διάφοροι από δω κι από κει, οι εταιρείες δεν είναι άνθρωποι, δεν έχουν συναισθήματα και άρα δεν μπορούν να έχουν διαπροσωπικές σχέσεις.
Η εργασία ορίζεται μέσα από συμβάσεις και συμβόλαια, τα οποία καθορίζουν τον ρόλο και τις υποχρεώσεις των δύο μερών (εταιρείας και εργαζόμενης). Εάν δεν αυτές δεν τηρούνται, τότε το συμβόλαιο πια δεν μπορεί να ισχύει.
Δυστυχώς ή ευτυχώς, τα πράγματα δεν είναι έτσι στις οικογένειες. Ακόμη κι αν επιλέξεις π.χ. να ξεκόψεις από ένα μέλος της οικογένειάς σου, δεν μπορείς να το απολύσεις. Δεν υπάρχει ανταλλακτική σχέση που να ορίζεται από συμβόλαιο ώστε να διακοπεί καθαρά.
Φυσικά, όλα αυτά δεν σημαίνουν πως δεν μπορείς να έχεις καλή σχέση με συναδέλφους, προϊσταμένους ή ακόμη και αφεντικά.
Μια εταιρεία που έχει στηθεί με ορθολογικό, λειτουργικό τρόπο και που περιλαμβάνει άτομα με ήθος, ενσυναίσθηση και σεβασμό, μπορεί να είναι ένα εξαιρετικό περιβάλλον εργασίας στο οποίο να μπορείς κι εσύ να εργάζεσαι ανθρώπινα και ομαλά.
Ακόμη και στα χειρότερα εργασιακά περιβάλλοντα μπορεί να χτιστούν σχέσεις κατανόησης, αλληλοϋποστήριξης και συναδελφικότητας. Αυτό όμως ΔΕΝ είναι το ίδιο με μία οικογένεια.
Αυτήν τη βδομάδα, στα ποστ που έκανα σε αναμονή αυτού του επεισοδίου, εκφράστηκαν παράπονα πως η οπτική που εκφράζω είναι περιορισμένη. Όπως είπα, το να θεωρώ πως η σύγκριση της εργασίας με την οικογένεια μπορεί να είναι από προβληματική ως τοξική, δεν σημαίνει πως πιστεύω ότι δεν μπορεί να υπάρξει όμορφο, θετικό περιβάλλον εργασίας.
Εάν έχεις εργαστεί σε μια καλή δουλειά και είχες φανταστικές σχέσεις με τους ανθρώπους εκεί, χαίρομαι πάρα πολύ για σένα! Αυτό είναι το ιδανικό και εύχομαι να μπορούσαν κι άλλες να είναι τόσο τυχερές όσο εσύ!
Δεν αναφέρομαι λοιπόν στην εξαίρεση του κανόνα που βίωσες, αλλά στη μέση εταιρεία και τον μέσο εργοδότη που θα χρησιμοποιήσει τη φράση “εδώ είμαστε οικογένεια” για να σου πατήσει τον λαιμό (όπως κατά πάσα πιθανότητα κάνει και στη δική του οικογένεια στο σπίτι).
Δεν πρόκειται για αρνητισμό ή απαισιοδοξία. Πρόκειται για απλή, ουδέτερη παρατήρηση των σκληρών δεδομένων. Παραπέμπω στις σημειώσεις με τα λινκ σε άλλα άρθρα που μιλούν για το ίδιο θέμα, ακόμη και από συστημικά μέσα.
Τέλος, σου θυμίζω πως η εργασία είναι μια ανταλλακτική σχέση που ορίζεται από συμβόλαια και συμβάσεις. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν μπορεί να σου αρέσει ή δεν μπορείς να περνάς και καλά. Απλώς σημαίνει ότι δικαιούσαι να οριοθετείσαι, να προστατεύεσαι και να διεκδικείς.
Ο χρόνος μας τελείωσε για σήμερα. Επικοινώνησε μαζί μου για κάθε απορία ή πρόταση. Για Κ/κωφούς followers αλλά και για όσες φίλες προτιμούν να διαβάζουν την εκπομπή, πλήρες κείμενο για κάθε επεισόδιο υπάρχει στο site μου: rodiavalkanou.com.
Μην ξεχάσεις να κάνεις follow και subscribe ή και να με κεράσεις έναν καφέ στο Ko-Fi!
Ευχαριστώ που έφτασες ως το τέλος και θα τα ξαναπούμε στο επόμενο επεισόδιο. Μέχρι τότε… ψυχραιμία, συγκέντρωση και συνέπεια!
Σχετικά λινκ:
- https://hbr.org/2021/10/the-toxic-effects-of-branding-your-workplace-a-family
- https://www.theatlantic.com/family/archive/2022/02/work-actually-is-like-a-family/622813/
- https://www.fastcompany.com/90647846/we-need-to-stop-referring-to-work-as-family-heres-why
- https://medium.com/@mandy.michael/work-is-not-your-family-1089edeb9f9a