Καλώς ήρθες στο ΠΕΤΑ ΤΟ!, ένα life coaching πόντκαστ για τη ζωή, την οργάνωση, και το επιλεγόμενο… adulting. Εγώ είμαι η Ροδιά, και μαζί θα βρούμε την άκρη της κλωστής για να ξεμπλέξουμε κάθε κουβάρι.
Σ’ αυτήν την εκπομπή συζητάω και προτείνω γενικές πρακτικές λύσεις για καθημερινά προβλήματα, αλλά είμαι εδώ για να συζητήσουμε τα δικά σου ξεχωριστά ζητήματα στις Kick Ass Συνεδρίες Προσωπικής Ανάπτυξης.
Έχουν περάσει πολλά χρόνια από τη δημιουργία της φράσης self-care και μέσα σ’ αυτόν τον χρόνο έχουν αλλάξει πολλά: η κοινωνία, οι εαυτές μας και το νόημα της ίδιας της φράσης.
Η ιδέα της συστηματικής αυτοφροντίδας αναπτύχθηκε πολύ μέσα στους ακτιβιστικούς κύκλους μαύρων φεμινιστριών της Αμερικής στα 80s και η ίδια η φράση self-care πρωτοχρησιμοποιήθηκε από τη μαύρη, λεσβία, φεμινίστρια συγγραφέα και ακτιβίστρια Audre Lorde ως επαναστατική στάση. (Σου προτείνω ανεπιφύλακτα να διαβάσεις οτιδήποτε δικό της -αυτό κι αν είναι self-care!)
Τι σημαίνει λοιπόν αυτοφροντίδα; Νομίζω πως η απάντηση ποικίλει ανάλογα με το σημείο αφετηρίας κάθε ανθρώπου.
Βλέπεις, όπως έχει συμβεί με πολλές επαναστατικές ιδέες, η κυριαρχία βρίσκει τρόπους χειραγώγησης και μετάλλαξής τους. Όταν π.χ. λες “πιστεύω πως πρέπει να φροντίσω την εαυτή μου πριν καώ”, το λες μάλλον επειδή περνάς δύσκολα. Ίσως η δουλειά σου να τρώει υπερβολικό χρόνο, ίσως να υποφέρεις από κάποιο άδικο αφεντικό, ίσως να έχεις περιθωριοποιηθεί λόγω του φύλου σου, της αναπηρίας σου, της σεξουαλικής ταυτότητάς σου, της ταυτότητας φύλου σου ή της καταγωγής σου.
Όλα αυτά είναι αντικειμενικά κοινωνικά εμπόδια στη ζωή σου που σε επηρεάζουν άμεσα και σε δυσκολεύουν πολύ περισσότερο από άλλους ανθρώπους. Και ταυτόχρονα, είναι τα χαρακτηριστικά εκείνα για τα οποία περιθωριοποιείσαι ή και υφίστασαι διακρίσεις.
Όταν λοιπόν αναγνωρίσεις την ανθρωπιά και την αξία σου και θελήσεις να φροντίσεις την εαυτή σου απέναντι σ’ αυτό το απάνθρωπο κοινωνικό πλαίσιο, παρουσιάζεις έναν κίνδυνο στις συστημικές δομές που σε θέλουν απομονωμένη, φοβισμένη και αδύναμη.
Έτσι, οι κυριαρχικές αυτές δομές, μπορεί να σου παρουσιάσουν “εναλλακτικές” που να σου δώσουν την ψευδαίσθηση της φροντίδας, αφαιρώντας κάθε γραμμάριο κινδύνου για το σύστημα.
Τι σημαίνει στην καθημερινότητα αυτό; Πρόκειται για μια διαστρέβλωση της αυτοφροντίδας, η οποία πλέον πλασάρεται ως απλές, ατομικές και μόνο, καταναλωτικές επιλογές: πάρε την τάδε μάσκα προσώπου, αγόρασε μια μέρα σε ένα σπα, ή άλλες αντίστοιχες αγορές που συνδυάζονται και με το αφήγημα του επιλεγόμενου “wellness”.
Έχει στηθεί μια ολόκληρη βιομηχανία πάνω στην ιδέα ότι αν μόνο κατάφερνες να βρεις την ιδανική κρέμα προσώπου ή το τέλειο σαπούνι ή το καταπληκτικότερο goop cleanser, η ζωή σου μαγικά θα γίνει καλύτερη, το πρωί θα σε ντύνουν πουλάκια σαν τη Χιονάτη και το άγχος σου θα εξαφανιστεί.
Αυτό είναι ψέμα.
Και συχνά, αυτό το ψέμα βασίζεται πάνω σε ταυτόχρονα καπιταλιστικές, ρατσιστικές, μισαναπηρικές αντιλήψεις που διαμορφώνουν το τι σημαίνει wellness ή υγεία. Δεν χρειάζεται να είσαι υγιής για να φροντίσεις την εαυτή σου. Επίσης, δεν οφείλεις σε κανέναν να είσαι καλά, υγιής ή “well”.
Αν και, φυσικά, η προσωπική σου διαδικασία αυτοφροντίδας μπορεί άνετα να περιλαμβάνει μια μυρωδάτη και χαλαρωτική κρέμα σώματος, δεν μπορεί να περιορίζεται μόνο στην κατανάλωση προϊόντων.
Αυτοφροντίδα μπορεί να είναι το να μιλήσεις για 2 ώρες σε μια φίλη σου, να διαβάσεις ένα εξαιρετικό βιβλίο, να περάσεις λίγο χρόνο μέσα σε μια π.χ. ακτιβιστική ομάδα, να ζυμωθείς με άλλους ανθρώπους, να ξαπλώσεις σε θέση αστερία στο κρεβάτι σου και να χαϊδεύεις τη γάτα σου παίρνοντας βαθιές ανάσες.
Για κάθε μία από εμάς, αυτοφροντίδα σημαίνει κάτι διαφορετικό. Μπορεί να περιλαμβάνει άλλους ανθρώπους ή να είναι μοναχική. Μπορεί να περιλαμβάνει προϊόντα ή δράσεις. Αρκεί να είναι συνειδητή διαδικασία με καθαρό σκοπό.
Εγώ; Ναι, θέλω να είμαι καλά. Πρώτον γιατί αναγνωρίζω την εγγενή μου αξία και δεύτερον γιατί θέλω να μπορώ να συμμετέχω σε δράσεις που έχουν σκοπό ν’ αλλάξουν τον κόσμο. Αυτός είναι ο δικός μου σκοπός. (Δεν είναι αναγκαστικό να έχουμε τον ίδιον. Αλλά ξέρω ποιος είναι και γιατί θέλω και πασχίζω να ανταποκριθώ.)
Και τι γίνεται, όπως σωστά ρωτάει η φίλη μου η Σάρρα, όταν δεν μπορείς να αυτοφροντιστείς;
Νομίζω όλες μας καταλαβαίνουμε τι εννοεί η Σάρρα γιατί το έχουμε ζήσει όλες. Κι εγώ, ως γυναίκα με χρόνια προβλήματα ψυχικής υγείας, το νιώθω στο πετσί μου. Ξέρεις κάτι; Τις φορές που δεν αντέχω καν να σηκώσω το δαχτυλάκι μου, βασίζομαι στις φίλες.
Όσες φορές κι αν έχω χρειαστεί, οι φίλες μου είναι εκεί. Να με βοηθήσουν να σηκώσω το τηλέφωνο, να με στηρίξουν να κάνω κάτι για μένα. Ακόμη κι αν είναι μόνο το να μιλήσουμε. Περνάνε έτσι μαγικά όλα τα προβλήματα; Όχι. Νιώθεις μετά λίγο λιγότερο σαν παπαριασμένο ξυλάκι από παγωτό μέσα στον πάτο ενός πηγαδιού; ΝΑΙ!
Και, πάλι, ναι, υπάρχουν και στιγμές που η αυτοφροντίδα φαντάζει μακρυνό όνειρο. Είτε λόγω χρόνιας ασθένειας, αναπηρίας, καταπίεσης, περιθωριοποίησης, συνθηκών. Αλλά είναι οκ να μην είσαι οκ. Ακούγεται πολύ τετριμμένο και ευρύ αλλά ισχύει.
Η αυτοφροντίδα δουλεύει όταν αναγνωρίζεις ότι:
- Υπάρχουν στιγμές που δεν είσαι καλά
- Είναι οκ να μην είσαι καλά
- Σου αξίζει να είσαι καλύτερα
Ανοίγω παρένθεση. Η γνώμη μου είναι πως η αυτοφροντίδα έχει μέσα της και κάτι που υπερβαίνει το άτομο. Όταν συνηθήσεις τις πρακτικές της αυτοφροντίδας και μπορέσεις να υπερβείς το ατομικό και να μεταφέρεις τις πρακτικές σου στη συλλογική φροντίδα, τότε μιλάμε για ένα τεράστιο level up. Κλείνω παρένθεση.
Ελπίζω να φροντίζεις την εαυτή σου με όποιον τρόπο μπορείς και όποτε μπορείς, χωρίς φόβο ή ενοχές. Άφησε σχόλιο ή στείλε μου μήνυμα με το τι πρακτικές σε βοηθούν ή με ερωτήσεις που σε απασχολούν!
Ο χρόνος μας τελείωσε για σήμερα. Επικοινώνησε μαζί μου για κάθε απορία ή πρόταση. Για Κ/κωφούς followers αλλά και για όσες φίλες προτιμούν να διαβάζουν την εκπομπή, πλήρες κείμενο για κάθε επεισόδιο υπάρχει στο site μου: rodiavalkanou.com.
Μην ξεχάσεις να κάνεις follow και subscribe ή και να με κεράσεις έναν καφέ στο Ko-Fi!
Ευχαριστώ που έφτασες ως το τέλος και θα τα ξαναπούμε στο επόμενο επεισόδιο. Μέχρι τότε… ψυχραιμία, συγκέντρωση και συνέπεια!