Καλώς ήρθες στο ΠΕΤΑ ΤΟ!, ένα πόντκαστ για την οργάνωση, το συμμάζεμα, την τάξη και το επιλεγόμενο… adulting. Εγώ είμαι η Ροδιά, και μαζί θα βρούμε την άκρη της κλωστής για να ξεμπλέξουμε κάθε κουβάρι.
Σ’ αυτήν την εκπομπή συζητάω και προτείνω γενικές πρακτικές λύσεις για καθημερινά προβλήματα, αλλά είμαι εδώ για να συζητήσουμε τα δικά σου ξεχωριστά ζητήματα στις Kick Ass Συνεδρίες Προσωπικής Ανάπτυξης.
Impostor syndrome. Αλλιώς σύνδρομο του απατεώνα, σύνδρομο απάτης ή σύνδρομο της ψευδεπίγραφης επιτυχίας. Ένας όρος που πρωτοεμφανίστηκε το 1978 και καθιερώθηκε για να περιγράφει το συναίσθημα πως ό,τι έχεις καταφέρει δεν είναι αποτέλεσμα του κόπου σου, δεν το έχεις κερδίσει με την αξία σου, αλλά απλώς “έτυχε”. Συνοδεύεται από γερές δόσεις άγχους, χαμηλή αυτοπεποίθηση, κατάθλιψη και διαρκή αγωνία ότι οι γύρω σου θα σε ξεσκεπάσουν ως απάτη.
Σου λέει τίποτα η περιγραφή; Έχεις αισθανθεί ποτέ αυτό ή κάτι αντίστοιχο; Σε ποιες συνθήκες σου συνέβη;
Τα αρκετά τελευταία χρόνια, γίνονται έρευνες που αποκαλύπτουν τη σύνδεση του συνδρόμου απατεώνα με άλλα κοινωνικά φαινόμενα. Για παράδειγμα, μελετητές προσπάθησαν να καταλάβουν γιατί το σύνδρομο αυτό παρατηρείται περισσότερο σε μειονοτικές και μη προνομιούχες ομάδες.
Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι, σε πανεπιστημιακές έρευνες που έχουν γίνει σε χώρους εργασίας, οι άντρες εργαζόμενοι (ειδικά cis, στρέιτ, αρτιμελής άντρες) τείνουν να αξιολογούν την εργασία τους ως καλύτερη και πιο σημαντική από όσο είναι, ενώ οι γυναίκες συστηματικά αξιολογούν την εργασία τους ως λιγότερο καλή ή σημαντική από όσο πραγματικά είναι.
Οι νέες προσεγγίσεις φέρνουν φως στο πώς ο όρος αυτός χρησιμοποιήθηκε στο παρελθόν αλλά και σήμερα, για να παθολογικοποιηθούν τα αρνητικά συναισθήματα που συχνά έχουν τη ρίζα τους σε συστημικές κοινωνικές και πολιτικές ανισότητες.
Σήμερα αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε πως ο λόγος που αρκετοί άνθρωποι υποφέρουν από impostor syndrome, δεν είναι γιατί κάτι πάει στραβά με τους ίδιους. Δεν υποφέρουν από κάποια ψυχοπαθολογία. Και η λύση δεν μπορεί έρθει αποκλειστικά σε ατομικό επίπεδο αλλά, κυρίως, μέσα από τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας, την υιοθέτηση νέων μοντέλων ηγεσίας στον εργασιακό χώρο και τη δυνατότητα συμπερίληψης εργαζομένων με διαφορετικά ταυτοτικά προφίλ.
Για σκέψου: γυναίκες, θηλυκότητες, ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, ανάπηροι άνθρωποι, άτομα από μη προνομιούχες φυλετικές, εθνοτικές ή ταξικές ομάδες. Αυτοί αποτελούν την πλειονότητα των ανθρώπων που αισθάνονται πως δεν τους αξίζει αυτό που έχουν. Νομίζω το γιατί είναι κατανοητό. Γιατί έχουν μεγαλώσει μέσα σε μια κοινωνία που τους καθιστά σαφές πως δεν τους αξίζουν και πολλά.
Επειδή όμως είμαστε ακόμη μακριά από μια κοινωνία ισότητας, αλληλεγγύης και συμπεριληπτικότητας, υπάρχουν κάποια πράγματα που μπορείς να κάνεις στο μεταξύ εάν αισθάνεσαι πως είσαι απάτη.
Κατάλαβε πως κανείς δεν είναι τέλειος
Τι; Κάνεις λάθη; Εσύ και όλα τα υπόλοιπα 7 δισεκατομμύρια άτομα στον πλανήτη! Είναι απολύτως φυσιολογικό και είναι ιδανικός trial and error τρόπος να μάθεις και ν’ αναπτυχθείς. (Μπορείς ν’ ακούσεις το επεισόδιό μου για την αποτυχία!)
Αναγνώρισε τις ικανότητές σου
Είναι σίγουρο πως έχεις ικανότητες. Ξέρω πως είναι δύσκολο, αλλά προσπάθησε να κάνεις μια αντικειμενική αξιολόγηση των δεξιοτήτων και των επιτυχιών σου. Ζήτα από μία φίλη σου να σε βοηθήσει για να καταγράψεις όλες τις λεπτομέρειες. (Επίσης, άκου το επεισόδιο για την αυτοπεποίθηση!)
Επαναπροσδιόρισε τις προσδοκίες σου
Οκ. Κάπου μέσα στο μυαλό σου υπάρχει μια σειρά από μη ρεαλιστικές προσδοκίες για την εαυτή σου. Μπορεί για παράδειγμα να θεωρείς πως δεν πρέπει να ζητάς ποτέ βοήθεια γιατί θα φανεί ότι δεν ξέρεις κάτι. Όχι. Όλοι ζητάμε βοήθεια κάποιες στιγμές. Κάθε άνθρωπος μπορεί να έχει μια μέρα που δεν είναι στο χάι της αποδοτικότητάς του. Έχεις κι εσύ αυτό το δικαίωμα.
Εξέφρασε το συναίσθημά σου
Είναι πολύ δύσκολο να αισθάνεσαι έτσι και από πάνω να μην το μοιράζεσαι. Εάν υπάρχει κάποιος άνθρωπος στη δουλειά σου που λειτουργεί ως μέντοράς σου, ή, αν όχι, κάποιος κοντινός σου άνθρωπος που γνωρίζει την πορεία σου, είμαι σίγουρη πως θα είναι διαθέσιμες να σε ακούσουν και να μοιραστούν κι αυτές μαζί σου τις σχετικές εμπειρίες τους. Λέγοντάς το δυνατά κερδίζεις σημαντική δύναμη για να το αντιμετωπίσεις.
Άλλαξε τον τρόπο που μιλάς
Αυτό είναι ίσως η τεχνική που θέλει την περισσότερη δουλειά. Το πιο πιθανό είναι πως έχεις συνηθίσει να μιλάς σχεδόν απολογητικά για τις επιτυχίες σου. Κι αυτό πρέπει να σταματήσει. Έχεις δουλέψει για τα όσα έχεις καταφέρει. Αναγνώρισε τη συμμετοχή σου στην ίδια σου την επιτυχία. Και όταν ερωτηθείς, προσπάθησε να πεις “είμαι περήφανη για τα όσα κατάφερα”.
Και, τέλος, ξέρω πως σου το λέω συχνά, αλλά για μένα είναι φοβερή κινητήριος δύναμη: αντιμετώπισε την εαυτή σου όπως θ’ αντιμετώπιζες την κολλητή σου. Είναι πολύ δύσκολο να πάρεις ουδέτερη στάση απέναντι σε κάτι που σου συμβαίνει, αλλά αν το θέσεις στο μυαλό σου ως κάτι που βιώνει μια φίλη σου, είμαι σίγουρη πως θα έχεις πολλά να πεις.
Να ξέρεις ότι δεν είσαι μόνη και πως, σίγουρα αξίζεις πολύ περισσότερο απ’ όσο πιστεύεις. Σου στέλνω κουράγιο και δύναμη!
Ο χρόνος μας τελείωσε για σήμερα. Επικοινώνησε μαζί μου για κάθε απορία ή πρόταση. Για Κ/κωφούς followers αλλά και για όσες φίλες προτιμούν να διαβάζουν την εκπομπή, πλήρες κείμενο για κάθε επεισόδιο υπάρχει στο site μου: rodiavalkanou.com.
Μην ξεχάσεις να κάνεις follow και subscribe ή και να με κεράσεις έναν καφέ στο Ko-Fi!
Ευχαριστώ που έφτασες ως το τέλος και θα τα ξαναπούμε στο επόμενο επεισόδιο. Μέχρι τότε… ψυχραιμία, συγκέντρωση και συνέπεια!
Σχετικό διάβασμα:
- https://hbr.org/2021/02/stop-telling-women-they-have-imposter-syndrome
- https://www.nytimes.com/guides/working-womans-handbook/overcome-impostor-syndrome
- https://www.washingtonpost.com/blogs/post-leadership/post/yet-another-explanation-for-why-fewer-women-make-it-to-the-top/2011/04/01/gIQA2IIP9N_blog.html
- https://www.apa.org/gradpsych/2013/11/fraud#
- https://en.wikipedia.org/wiki/Impostor_syndrome